In deze opdracht vraag ik je om te kijken naar de serie HOME van de Britse fotograaf Mark Power. Power is lid van de Magnum-groep en hoogleraar fotografie aan de universiteit van Brighton in het zuiden van Engeland. Overigens een plaats waar je als documentair fotograaf heel goed kunt vertoeven en een veelheid aan thema’s voor ‘het oprapen liggen’, maar dat terzijde.
Goed, nu dan de opdracht. Ik wil graag dat je naar de pagina HOME gaat op de website van Mark Power. Die pagina vind je hier [website Mark Power | project HOME]. Onderaan de pagina vind je de link naar zijn foto’s (photographs). Klik daarop om zijn foto’s van dit project te bekijken.
Je ziet dat Power verschillende soorten foto’s in zijn project heeft opgenomen. Ook een aantal stillevens.
- a) Kun je van enkele stillevens kort beschrijven wat de meerwaarde/bijdrage van deze zijn voor het gehele documentair project. (Je kunt de foto’s klein downloaden en naar mij toesturen zodat ik weet welke foto’s je ter bespreking hebt genomen, maar als het wel duidelijk is uit je beschrijving dan hoeft dat niet.)
- b) Geef van elk van die stillevens aan wat volgens jou het soort stilleven is (verwijzend of documentair).
c) Hierboven zie je het drieluik dat Mark Power heeft gemaakt voor zijn project HOME. Wil je een korte beschrijving geven over de betekenis van dit drieluik én bovendien wat in dit geval het stilleven toevoegt aan de portretten.
Louis
Project Home van Mark Power, drieluik [c]. We kijken naar 2 zwart/wit portretten gescheiden door een stilleven. Het stilleven dient ook als scheiding. Tussen de 2 personen van de portretten heeft zich een verwijdering voorgedaan. Beiden hebben daar veel verdriet over. De vrouw heeft haar hoofd op de armen gelegd en de man kijkt met betraande ogen weg van haar. Het stilleven zelf bestaat uit een set gebruikte valse wimpers in een bakje. Het is zijn nep-wimpers. Misschien was het wel nooit “echt” tussen die twee. Ze zorgden in ieder geval wel voor kleur, zij het dan wat flets. Het zal tenslotte geen toeval zijn dat de geschulpte rand van het bakje op zich ook weer aan een wimper doet denken.
Carla
Wat een prachtige video (Marc Power) trouwens. Het greep mij aan. Ik weet eigenlijk niet precies waarom. Misschien de emotie van de fotograaf, het onderwerp, het persoonlijke gevoel. En ook nog eens een heel andere kijk of de fotografie, waar je veel van kan leren.
Opdracht A en B
Fotocollege 1: Deze drieluik bestaat voor mij uit verschillende elementen. Een driehoek vorm, die loopt van de eerste foto naar de derde foto, maar komt ook terug in alle drie de foto’s. Het symbolische: zoals machteloosheid, verdriet en wanhoop. Dit wordt vooral versterkt door de combinatie van de drie foto’s. De eerste foto alleen zou ik meer esthetisch bekijken; de tweede foto is voor mij meer een portret, de derde foto verwijzend. Maar de combinatie is verwijzend. Ik vind het geweldig gevonden van de fotograaf. De drie foto’s versterken elkaar heel erg.
Fotocollage 2: Die vond ik wat moeilijker, daarom heb ik deze erbij gedaan. Misschien kan je mij hier nog wat bij helpen.
Wat betreft de meerwaarde voor de serie, die kan ik niet zo snel vinden.
Ik weet uit het filmpje dat de benen waarschijnlijk van de zoon zijn. Een puber op de vuilnisbak, lekker ondeugend, ook met die gympen en zijn houding. Dit tegenover het strakke van de architectuur foto. waar ook nog een bewakingscamera op te zien is (houden jongeren niet van :-)). Misschien dat de fotograaf deze tegenstelling wil laten zien.
Daarnaast zitten er in tweeluik best wel wat overeenkomsten, zoals op foto 1 de lijnen van de radiator en achtergrond en stuk muur t.o. foto 2 de lijnen het gebouw, de container en muur. Op de voorgrond foto 2 het aluminium van de vuilnisbak t.o. foto 2 de klakkeloos als vuilnis neergelegd aluminium hekwerk. In de schoenen van de jongen komen ook nog de kleuren van de vlag terug. Tjonge, als ik dit zo beschrijf, dan heeft de fotograaf dit toch wel heel knap bedacht zeg! Waarschijnlijk is dan de verbinding in de serie, zijn puberzoon die in Engeland opgroeit. De stillevens zijn verwijzend.
Carla schrijft ‘misschien kun je me helpen’. Om vervolgens een heldere analyse en interpretatie te geven. Klasse denk ik dan. Analyses die gaan over het beeld als zodanig zijn feitelijk, de interpretatie (die daar deels uit volgt, deels want wat er op staat is minstens even belangrijk) heel persoonlijk. In haar analyse ga ik mee en in de interpretatie kan ik haar volgen. Voor mij heeft het tweeluik ook iets van doen met hedendaags en verleden, historiciteit. In alle twee foto’s zit iets van het hier en nu maar ook van het verleden. De houding van de benen, de sokken en de schoenen passen in het nu. De vuilnisbak (wie heeft er nog een? Ik als versiering in de tuin staan) en de radiator zie je tegenwoordig nog zelden. Iets dergelijks kun je ook over de tweede foto zeggen. In de voorgrondscene meer het nu en in de achtergrond het verleden, althans qua bouwstijl….. De twee foto’s samen verwijzen naar de historie van ….. een mens, een gezin, een home …… en dat daar ook een soort van veranderen in aanwezig is. Niets blijft zoals het is …..
Dit is geen waarheid, ook geen leugen. Slechts mijn interpretatie.
C. Dit vond ik een prachtig drieluik. Deze roept bij mij heel veel emotie op.
Op de portretten zie je het verdriet van de ouders. Ik denk dat zij een heel gehecht gezin zijn. Ik was ook heel verdrietig toen mijn zoon het huis uit ging. Had ik nooit verwacht. Loslaten is best moeilijk. De wimpers als stilleven hebben voor mij verschillende betekenissen: loslaten; bescherming; verdriet. Vooral dat laatste roept dat bij mij op. Nou, ik ben fan geworden van deze fotograaf. Ik zeker meer over hem lezen. Je kan veel van hem leren.
Willy
Tuintafel met vaas vol verwelkte bloemen.
Een verwijzend stilleven. Communiceert vergankelijkheid. Symboliseert voor mij het einde van een periode uit het leven van het gezin van de fotograaf. De periode dat de kinderen kinderen zijn, het huis vullen met leven.
Twee paar benen op een bank met rode kussens.
Een documentair stilleven. Communiceert voor mij nabijheid en intimiteit tussen de ouder (links) en kind (rechts) in de huiselijke omgeving.
Onderbenen met bunny sokken op vuilnisbak
Verwijzend stilleven. Mogelijk geënsceneerd. Communiceert voor mij het kind dat het hoger opzoekt om zijn horizon te vergroten. De sokken verwijzen naar het kind dat zijn onschuld is verloren en zich bewust is zijn seksualiteit.
Puh, het onderscheid maken tussen documentair en verwijzend vind ik best lastig.
Als ik daarbij vasthoud aan het idee dat wanneer er sprake is (of lijkt te zijn) van een bedachte setting, in de eerste plaats op inhoud, heb ik dan het verwijzende stilleven te pakken? Dit i.t.t. het documentair stilleven dat meer een uitsnede is van de werkelijkheid zoals deze zich voordoet.
Het laatste drieluik van Mark Power (voor de foto’s zie boven bij omschrijving opdracht):
Links een vrouw, ongetwijfeld de moeder van het gezin, het hoofd op tafel. de vrouw lijkt terneergeslagen, ‘het even niet weten’. Rechts een man, de vader/fotograaf, tranen in de ogen. De foto toont zijn verdriet. In het midden een schaaltje met valse wimpers. Ik vul in, de valse wimpers van de dochter.
Dit zijn heel persoonlijke attributen. Verstilde verwijzingen naar haar, haar aanwezigheid in de huiselijke omgeving en in het leven van beide ouders (informatie die meekomt met de serie). Wimpers omlijsten de ogen, waarmee de mens de wereld om zich heen laat
binnen komen. Met het vertrek van de dochter, haar stap naar zelfstandigheid, verandert wellicht ook de wijze de wereld op dat moment bij de ouders binnen komt.
Het stillleven is de code, het handvat om de emoties die ouders tonen te kunnen interpreteren. Een verwijzend stilleven.
Nog even over het verwijzende en het documentaire stilleven. Het lijkt bijna een definitiekwestie maar er is m.i. toch wel een wezenlijk verschil. De moeilijkheid zit hem echter er in dat een documentair stilleven ook verwijst, een verwijzend stilleven is. Het verwijst naar de werkelijkheid (of beleefde werkelijkheid). Het vertelt of poogt iets te vertellen over wat er feitelijk aan de hand is. Maar de ‘documentaire werkelijkheid’ beschrijven via een stilleven vraagt om de interpretatie naar de werkelijkheid. Het stilleven moet de mogelijkheid hebben tot een interpretatie over ‘het leven’. Als ik een foto van een potloodstompje maak met een half af geschreven brief dan kan dat metaforisch bedoeld zijn. In dat geval wordt er een (specifieke) betekenis gegeven aan het ding of de dingen, het potloodstompje en de brief. Als ik deze foto plaats in een context van een ernstige situatie, bijvoorbeeld over een depressief persoon, dan is het doel te verwijzen naar de (documentaire) werkelijkheid. Dan gaat het over het leven of het zijn van die persoon. Dan kan het stilleven -van potloodstompje en brief- een documentair stilleven genoemd worden. Soms is het duidelijk bijvoorbeeld de foto in paragraaf 5.3 van de haarborstel (met haren). Ook als je niet weet dat het de haarborstel is van haar (overleden) moeder is, wordt er verwezen naar een persoon en wordt niet zozeer het ding -de haarborstel- voorzien van een nieuwe of andere betekenis. Bij de foto’s van Mark Power, en dan met name in de serie HOME, kunnen de losse foto’s soms verwijzend of documentair worden geïnterpreteerd. Echter als ze een onderdeel zijn van een twee- of drieluik krijgt de individuele verwijzende foto in het geheel een documentaire betekenis.
In de recent verschenen PF (#2, april 2021) staat een lezenswaardig artikel van de hand van Ton Hendriks over mimesis (imitatie of beschrijving van de werkelijkheid) en metafoor (verwijzing). Aangegeven wordt dat in de huidige fotografie -waarin het verhalende fotografie steeds meer aan de orde is- de grenzen niet meer zo eenduidig te bepalen zijn.
Trees
Ballon, zilveren ster (documentair) : zegt dat de onschuldige tijd van de kindertijd/jeugd voorbij is, de reflectie in de ballon herinnert er aan.
Snoer met lampjes (verwijzend): de dochter is een licht/warmte in de grijsheid van het dagelijks leven?
De voeten met de all stars op de vuilnisbak [foto zie elders] (documentair): het huis uit gaan is een vrolijke stap naar een nieuw leven
Telefoon met tekst boodschap (verwijzend): buiten je thuis moet je voldoen aan allerlei normen om erbij te horen. De kunstwimpers op het bordje (verwijzend): thuis kun je jezelf zijn, zonder opsmuk.
Meerwaarde stillevens: de meeste foto’s van de serie drukken, met name met gezichten, drukken emoties uit, voornamelijk verdrietige. De stillevens geven inhoud/betekenis aan de emoties, en er is niet alleen verdriet.
Opdracht C: Het drieluik. Thuis kun je jezelf zijn, je vindt er rust en veiligheid, je emoties de vrije loop laten gaan. De kunstwimpers op het bordje wil zeggen dat er geen uiterlijk vertoon nodig is.
Wim
Met belangstelling heb ik de reacties van de andere deelnemers gelezen. Heel leuk dat iedereen toch (in detail) iets anders leest in dezelfde beelden.
Hier mijn bijdrage:
Voor mij gaat het verhaal vooral om het dubbele gevoel wat zowel de dochter als beide ouders ervaren nu de dochter het huis gaat verlaten. De dochter wil graag uit huis en een zelfstandig/volwassen leven leiden maar is ook onzeker over alles wat er op haar afkomt. De beide ouders gunnen hun dochter de nieuwe toekomst maar zijn onzeker of zij zich zelfstandig kan handhaven en voelen nu al het gemis dat er ongetwijfeld gaat komen.
Een feestje als afscheid van haar jeugdjaren thuis en een start van haar nieuwe toekomst wordt het niet. De stillevens die “verwijzend” op dit tweeledige gevoel duiden zijn o.a. de feestlampjes die niet branden tegen een (trieste) grijze muur en de feestballonnen tegen een donkerblauwe wand hetgeen ook niet echt feestelijk overkomt.
Al vroeg in de serie zit de dochter met zilverkleurige gympen aan (heimelijk) in de auto te bellen. In de reflectie meen ik haar vriend te zien (met groene muts). Diezelfde gympen draagt ze ook op de foto met haar vriend in een open landschap, hij met de bunny-sokken, zij (heimelijk) met de rug naar ons toe. Ook de relatie met haar vriend geeft voor beiden twijfel en grote onzekerheid. Het is (voor mij) de vriend die op de vuilnisbak staat om over de muur te kijken. Maar hij kan (nog) niet weg, niet mee naar de buitenwereld waarnaar zij vertrekt. Hij blijft gevangen achter de muur. De bewakingscamera symboliseert het toezicht, de vlag de vrijheid en de muur de grens. De dranghekken zijn al omgegooid en de zwarte zeilen die het uitzicht naar de buitenwereld zouden moeten verhinderen liggen ook al op de grond, maar de muur blijft de definitieve versperring naar zijn vrijheid.