De opdracht is stel je zelf voor aan anderen. De titel van de opdracht is: IK BEN……. Het is de bedoeling dat je kiest uit één van de vier opties die hieronder staan. Bij elk van de vier opties gaat het eigenlijk om vluchtige dagboeknotities. Dagboeknotities niet met enkele woorden op een velletje papier maar met foto’s. Foto’s die je vlot maakt en waar je niet teveel over nadenkt; het zijn immers vluchtige notities.
Dus kies één optie (niet meer!) uit de vier die hieronder staan en ga ermee aan de slag!
- Optie 1: je laat zien wat je zoal doet, waarmee je zoal bezig bent die twee dagen.
- Optie 2: je laat zien waar jij zoal door verwonderd of geroerd raakt.
- Optie 3: je laat iets zien van je emoties, iets van je binnenkant.
- Optie 4: Je laat met foto’s zien wat je werk is [of je functie of …..]
Peter
Volgens heeft Peter gekozen om te laten zien wat hij zoal doet op een dag/paar dagen. Het krantje en de ochtendwandeling spreken voor zich. Tegelijkertijd zien we sfeervole beelden hiervan. Het ophalen en oppassen van de kleinkinderen (neem ik aan) en zo te zien vinden ze dat leuk. Daarna gaat hij werken aan een/zijn project op de werf/houzagerij o.i.d. plezierig het contact met anderen. Waar bij mij even de context ontbreekt is de stukadoor. Is hij bezig in een van de kamers in Peters huis, of is het zijn zoon die elders bezig is of is er een aanstaande verhuizing….. Dus ik zie eigenlijk wel een activiteit maar niet de relatie met Peter. Voor hem is het waarschijnlijk wel duidelijk maar zo zie je wel dat als je een verhaal wilt vertellen over je activiteiten dat de context voor anderen enigszins duidelijk moet zijn. De laatste foto’s vermoed ik de vrouw/partner van Peter. Nog even bijkletsen met een van de kinderen, misschien wel over hoe de oppas vandaag ging. Het verhaal is vertelt!!
Willy
Willy schrijft mij bij het filmpje “Ik ben
Als ik mijn filmpje bekijk denk ik tsja is dit alles…
Het kader van de opdracht frustreerde… immers, elke klik, elke foto moest bewaard en mee in het filmpje. Nou daar had ik weinig trek in. Wat ik denk, doe of probeer gaat niemand iets aan. Daarbij, hoe lastig is het om bij de gekozen optie te blijven, niet af te dwalen. Ik koos voor optie 2, te laten zien waar ik zoal door verwonderd of geroerd raak. Die optie ligt toch wel erg dicht aan tegen optie 3, waarbij je iets van je emoties in beeld probeert te vangen. En hoe diep moet ik geraakt worden en hoe diep moeten de emoties wel niet gaan om in aanmerking te komen voor de klik. En .. ‘fotografische kwaliteit’ ja, hoe rijm ik dat met ‘vluchtige dagboek notities’. Bij de werkelijkheid, nergens aankomen, niets ensceneren.., afstand houden.. Het duurde lang voordat ik me er toe kon zetten te beginnen, ook al omdat de opdracht 2 aaneengesloten dagen moest beslaan. Lastig. De ‘vluchtige notities’ gaven me uiteindelijk voldoende steun in de rug en rust in het hoofd. Verstand op nul, gaan.
Ik ben..”
Ik heb de tekst van Willy er toch maar even bij gezet. De ‘worsteling’ die ze beschrijft zullen meerderen hebben ervaren. We zijn ook niet zo gewend om zo te fotograferen. Misschien fotografeer je wel zo maar het ruwe materiaal laten zien aan anderen is niet aan de orde van de dag. Op grond van de beelden zie je wel waardoor iemand geraakt wordt, maar dat niet alleen. Ook iets van de werkwijze wordt zichtbaar. Een paar jaar geleden volgde ik een masterclass bij Corinne Noordenbos, hoofddocent van de fotografieafdeling aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag. Ik mocht een dag op straat fotograferen, geen enkel beeld wissen, alle beelden op contactbladen (6 x 36 foto’s) inleveren en aan haar en mijn medecursisten tonen. Wat een rot opdracht….. tot het moment daar was en we met zijn allen (ook ik) aan de hand van de foto’s bespraken waar ik door getriggerd werd, op welke manier ik me door de straat begaf, vanuit welke hoogte ik fotografeerde, of ik dichtbij of op afstand werkte, of ik contact maakte met mijn onderwerp of ik ……… Wat heb ik veel geleerd over mijn eigen ruwe fotografie. Ik denk er nog steeds aan terug en evalueer mijn methode om te kijken wat ik wil vertellen en hoe ik het wil vertellen.
Wat zie ik als ik kijk naar de video van Wlly. De foto’s kan ik ruwweg in twee categorieën indelen: een deel gaat over de werkelijkheid, de mensen, de relaties en een andere deel gaat over de poëzie van het leven, de meer beschouwende kant enigszins abstract met gevoel. Verder zie ik het zoeken naar vorm door kleur(combinaties), combineren van scherp en onscherp en het zoeken naar beeldrijm binnen afzonderlijke foto’s. Doordat sommige foto’s een paar keer (of nog vaker) gemaakt zijn, zie ik ook weer dat verdiepen naar vorm en betekenis. Heel sterk zie je dat bij de computer, daarna de lamp, daarna de lamp abstracter, daarna het licht, …. Prachtig gedaan je komt tot een verstilling tot een beeldgedicht….. Bij de straatbeelden, de realistische beelden, de foto’s die gaan over de werkelijkheid zie ik foto’s waarbij het begrip samen aan de orde komt en een enkele keer is het juist meer ‘het alleen’ dat betekenisgever is. En ja, als je nu wat foto’s mag/gaat wissen dan krijg je een korte fraaie presentatie die veel zegt over wat de moeite waard is om te fotograferen.
Roos
Roos laat in haar video zien wat haar werk is en wat daarbuiten om gangbaar is. Het zijn informatieve beelden; in iets meer dan 20 foto’s krijg ik een goed beeld van haar dagelijkse bezigheden. Haar dag zit stevig vol. De hond neemt een belangrijke plaats in. Ook zie ik een regelmaat. Een dagritme, geordend. Zo leer ik ook wat over de persoon Roos. Ik heb inmiddels een paar series van Roos gezien en ik kan wel verklappen dat dit series waren met heel veel emoties van degenen die zij -heel empathisch- gefotografeerd heeft. Juist vanwege de privacy heeft ze hier geen andere mensen op gezet en is de serie zakelijk en gestructureerd opgebouwd. We weten wat ze doet op haar werk en (een beetje) thuis, en dat ze niet zo van spruitjes houdt en veel om Pleuntje geeft!
Trees
Trees schrijft … “dagelijkse activiteiten en losse foto’s”…. Verder… “Ik heb gekozen voor de dagelijkse acties, i.p.v. de gevoelens e.d. Is me even te abstract, eerste gevoelens herkennen, benoemen en vorm geven. Dat vergt wel meer focus en oefening. Toch nog lastig om je activiteiten in beeld te brengen in Coronatijd. Ik denk dat het solistische leven wel duidelijk wordt zo.”
Zeker wordt dat solistische duidelijk. Trees laat ons iets van haar leven zien via stillevens. Stillevens worden vaak gemaakt vanuit esthetisch oogpunt. De schaal van de appels, uien of paprika’s, zeer rijk van details en ook met fraai licht erop. Doorgaans vertellen deze stillevens niet zo heel veel over het persoonlijk leven van iemand. Dat soort esthetische stillevens vallen wat mij betreft dan ook niet onder de documentaire fotografie. Fotograaf, schrijver en filosoof Ton Hendriks maakt in zijn boek Beeldspraak (ISBN 9789059406346) onderscheid in documentaire stillevens, metaforische stillevens en esthetische stillevens. De esthetische hebben als doel om te behagen via ‘de schoonheid’. Metaforische om betekenis of begrippen te geven en de documentaire hebben tot doel te informeren. Dat is dus wat Trees doet. Sport neemt een belangrijke plaats in, hardlopen ik denk in het bos lopen. Nieuwe schoenen gekocht, bijna dezelfde als de vorige, dat is een goed merk en is vertrouwd. Boodschappen in een klap voor de hele week. Puzzelen en de TV wellicht als vaste rustmomenten. Aan het einde nog een foto van het groene bos om te laten zien dat ze dit belangrijk vindt, net zoals de tuin.
Carla
Ook Carla heeft gekozen voor een korte film die gaat over wat de dag zoal brengt. De dagelijkse dingen, bovendien nu in coronatijd ook nog het thuiswerken. Als ik kijk naar de ingezonden video’s dan zijn optie 1 en optie 4 het meest in trek. Dus het WAT is mijn dagelijkse bezigheden. Het HOE vertoont ook parallellen namelijk via filmstills/stillevens de activiteiten op een indirecte manier laten zien. Fraai is hier het lichtgebruik over de dag. Van de ochtend tot de late avond … sfeer!
Ik snap wel dat optie 2 en 3 niet zo snel gekozen worden omdat daarin de meer persoonlijke emoties aan bod komen en om die nu een-twee-drie publiekelijk te tonen. Iedereen die zich (tot nu toe) gewaagd heeft aan het maken van een korte film heeft waarschijnlijk wel het idee gekregen dat een basis idee voor het WAT van belang is én bovendien een uitwerking HOE je dat idee vorm geeft. We hebben nu in feite geen eisen gesteld aan de kwalitatieve uitwerking, sterker nog je mocht (eigenlijk) niets weggooien. Naar die kwaliteit gaan we in toekomstige projectjes natuurlijk wel wat nadrukkelijker mee om.
Frans
Frans schrijft mij: “Mijn maandagmorgen begint met schoonmaakwerk. Na de koffie ga ik naar Renée om samen boodschappen te doen. Vervolgens kook ik ook voor haar, jammer dat ik deze beelden niet meer heb gemaakt …”
De laatste zin van Frans spreekt voor zich. Soms zijn het de alledaagse dingen die meer dan de moeite waard zijn en die je als fotograaf vaak wegschuift als minder interessant. Natuurlijk is niet elke opname die je maakt van het dagelijkse leven meteen een foto van formaat. Dat geldt ook voor fotografen die met hun dagelijks-leven-foto’s wereldvermaard zijn geworden. We komen daar in latere paragrafen nog op terug …… maar Nan Glodin, Wolfgang Tillmans en Ed van der Elsken doen of deden niet anders!
Bert
Bert schrijft …. “Ik heb er een nachtje wakker van gelegen maar toen ik eenmaal op stoom was ben ik doorgedenderd. Dit was niet mijn manier van fotograferen. Voor mijn gevoel ziet het er erg slordig uit en ben dan ook ontevreden met het resultaat. Ik heb ook een beetje vals gespeeld, ik heb enkele foto’s die volkomen onacceptabel waren vanwege de donkerte en de bewegingsonscherpte verwijderd. Verder heb ik in CameraRaw op de knop Automatisch gedrukt voor alle foto’s. (gauw klaar)! Ik ben met mijn grote handen erg ´onhandig´ bezig geweest met een klein cameraatje dat ik zo in mijn zak kon steken. Dat was wel weer handig! Ik ben begonnen omstreeks 12:00 uur en na 48 uur ook weer geëindigd omstreeks 12:00 uur. Ben blij dat het er op zit! Vergat nog te vermelden dat ik optie 1 heb gekozen omdat ik A niet meer werk en B niet zo makkelijk met mijn emoties te koop loop.”
Ik heb het idee dat Bert heeft gedacht, kom laat ik eens wat gaan doen waarmee ik dan meteen de opdracht kan uitvoeren…… Mijn bedoeling met deze opdracht was ‘maak een serie over alledag’. Maar goed ik zie plaatsen en situaties waarvan Bert dacht ‘daar valt wel wat te fotograferen’. Is hij dicht bij zijn voorkeuren in de fotografie gebleven. Ik denk het niet, gelet op zijn oordeel ‘ontevreden met het resultaat’. Dus ja, laten zien (optie 1) waarmee je zoal bezig bent geweest. En ook nee, omdat het niet het alledaagse betreft. Daarmee is het verhalende karakter wat minder. Echter juist in de foto’s die wat meer over ‘de eigen kring of de persoonlijke cirkel’ vertellen laat Bert wel wat meer zien over ‘ik ben …’.
Ik snap dat als je niets mag wissen of verbeteren mag en je bent bij uitstek een fotograaf die de ‘vorm of meer formele fotografie aanhangt’ -en dat geldt voor veel meer fotografen- dat je je dan met deze opdracht niet helemaal in je sas voelt. In een masterclass die ik enkele jaren geleden volgde moest ik iets soortgelijks doen. Ik voel dus mee……
Overigens was die oefening niet bedoeld om een verhaal te vertellen maar om zelf inzicht te krijgen ‘HOE’ je fotografeert. Ik was toen bezig met een serie over consumptie en door alle foto’s die ik in dat kader gemaakt had te bekijken kon ik wat meer ontdekken van mijn eigen beeldstijl. Ook op die manier zou iedereen nog eens naar deze opdracht kijken. Eigenlijk gaat het in de fotografie altijd over het WAT en het HOE. En vanuit het persoonlijk perspectief WAAROM.
Margo
Margo schrijft: “Hierbij mijn video Ik ben…. . Ik heb 2 dagen foto’s van mijzelf gemaakt door de dag heen. Ik heb sinds 2015 een incomplete dwarslaesie en aangezien dit niet zo bekend is wou ik hiervan gebruik maken om er wat meer van te laten zien. Door mijn hulpmiddelen kan ik zijn, wie ik wil zijn. Mijn mobiliteit en zelfstandigheid zijn daarbij voor mij essentieel. Veel mensen zien mij en zeggen dan ‘wat zie je er goed uit’, maar de onzichtbare schade veroorzaakt door de dwarslaesie is niet te zien. Een blaas en darm die niet meer functioneren, de neuropatische pijn (zenuwpijn) die ik heb. Met mijn video laat ik zien dat ik meer ben dan de persoon met een incomplete dwarslaesie. Ik hou er van om buiten te zijn, met de hond of samen met mijn man. Voor in het speeltuintje als mijn dochter op bezoek komt met kleindochter. Ik vermaak me met kleding maken, lezen, fotograferen etc etc. Ik heb er voor gekozen om mijn foto’s te maken met mijn I-phone omdat ik mezelf dan kon zien. Tijdens het maken van de foto’s merkte ik bij mezelf dat ik bewuster was van het maken van welke foto, ik dacht meer na over wat ik wilde fotograferen en of ik niet in herhaling viel. Dat de foto’s niet van beste kwaliteit zijn maakt me in dit geval niet veel uit, het verhaal vertellen was in deze belangrijker.”
Video en tekst vertellen samen een persoonlijk verhaal. Daarmee geeft Margo invulling aan optie 3, weliswaar enigszins (of wat meer, dat kan ik niet beoordelen) geregisseerd. Door de wat mindere fotokwaliteit ligt de nadruk op een benadering van dagboeknotities en ik denk dat dit -in deze serie- nog bijdraagt aan het persoonlijke.
Rob