PLATFORM DOCUMENTAIRE FOTOGRAFIE
Soorten series Inleiding
Een foto …. meerdere foto’s in een serie
Nog even herhaling van een omschrijving van Documentaire Fotografie die door FOTODOK (een instelling voor fotografie) hanteert: Documentaire Fotografie is het vertellen van een op feiten berustend verhaal aan de hand van een of meerdere foto’s, waarbij de maker een eigen stempel op dit verhaal drukt.
Frits Gierstberg, kunsthistoricus en curator van het Nederlands Fotomuseum, hanteert een wat ruimere definitie waarin ook de autonome fotografie een rol kan spelen: Documentaire Fotografie is een vorm van fotografie die het midden is tussen de klassieke reportage en een autonome (kunst)vorm. De eigen stempel in de omschrijving van Fotodok krijgt hier de betekenis als het deel van de autonome inbreng. Daarmee gaat het ‘op feiten berustend verhaal’ iets meer naar de achtergrond.
We hebben in voorgaande paragrafen kennis gemaakt met ‘losse’ foto’s met een documentaire inslag. Straatfotografen bijvoorbeeld proberen heel vaak met losse foto’s iets van de wereld om hen heen te laten zien. Als je een aantal foto’s van zo’n fotograaf ziet begin je te begrijpen hoe die man of vrouw naar zijn omgeving kijkt. Je ontdekt de beeldtaal van de fotograaf. Dat kan ook helpen om te snappen met welke achtergrond die fotograaf de werkelijkheid beschouwd. Is het met humor of zit er juist een soort van dramatiek of zwartgalligheid in.
Forrest Walker is een bekroonde fotograaf uit Portland, Oregon, VS. Zijn werk is op meerdere continenten tentoongesteld, met een passie voor het vastleggen van openhartige interesse in levende kleur, samen met een onverschrokken obsessie voor verkenning.
Zijn grote project 100 STEDEN PROJECT, liet hem dagelijks 20 km per dag lopen, door tal van wereldsteden. Inmiddels staat de teller al op 113 steden en er lijkt geen eind te komen aan zijn drang om allerlei situaties, vaak humorvol, vast te leggen. Een aanrader om een kijkje te nemen, temeer daar hij je van allerlei adviezen bedient waar je zeker heen moet om fotograferen en waar het veilig of juist onveilig is.
Die ene foto van Forrest Walker vertelt ons één moment. Goed gezien en op het juiste moment gereageerd. Ook een foto die naast humor de fantasie prikkelt. Het korte fimpje van Roger Ballen en het interview dat Ton Hendriks schreef, leren ons Roger Ballen en vooral zijn werk beter kennen. Één foto is prima maar de documentaire fotografie werkt heel vaak verdiepend als er meerdere beelden -een serie- worden getoond. In deze en een paar volgende paragrafen gaan we ons nader verdiepen in series.
Neem ook een kijkje op de website van Ton Hendriks die naast hoofdredacteur van het professionele magazine PF, filosoof is en ook documentair fotograaf.
Door een serie kunnen we:
- een verhaal duidelijker vertellen
- een verhaal vanuit verschillende kanten belichten
- een verhaal uitvergroten, belangrijker maken
- je bedoeling beter weergeven
- meer diepgang aan je fotografie geven
Maar het werkt ook de andere kant op. Als iemand een aantal foto’s ziet die gezamenlijk gepresenteerd worden in bijvoorbeeld een boek, op een website of op een expositie zal hij of zij nadrukkelijker op zoek gaan naar de samenhang tussen de foto’s, gedreven worden om het onderwerp of het thema van de foto’s te doorgronden. Series zullen in het algemeen de communicatie met de beelden bevorderen. Je loopt er minder snel langs…
Onderwerp – Thema
Series bieden ons ook de gelegenheid om meer thematisch te werken. Bij één enkele foto spreek je van een onderwerp. Een serie kan ook gaan over één bepaald onderwerp maar vaak zie je dat het bij een serie gaat over een thema. Een serie foto’s kan gaan over één onderwerp of over een bepaald thema.
Een onderwerp gaat over:
- wat je ziet
- is vaak concreet
Bij een thema spreek je van een boodschap. Een thema is universeler van aard en de indruk hoeft zich niet te beperken tot wat je ziet. Binnen een thema zijn er meerdere lagen te ontdekken én kun je verschillende onderwerpen laten zien.
De twee bovenstaande twee foto’s hebben als onderwerp ‘de kus’. Bij de eerste foto speelt ook nog wel de omgeving van het stel een rol. Die foto zou daardoor mogelijk ook een iets andere betekenis kunnen krijgen als ik er geen titel bij plaats. In tegenstelling tot de tweede foto. Dat is de kus! Overigens zijn deze foto’s gemaakt met medeweten van de geportretteerden.
De laatste foto plaats ik in een thematische serie met als titel ‘that’s life’.
In de fotografie onderscheiden we zes verschillende soorten series. Hoofdzaak is dat er een bepaalde samenhang tussen de foto’s is. Dat geldt voor alle series die hieronder genoemd worden en die we in de volgende twee paragrafen gaan behandelen. Maar steeds zijn de ‘eisen’ qua samenhang -of de definiëring van de samenhang- bij elke serie net weer even anders.
De soorten series zijn:
- de verhalende serie
- de documentaire serie
- de typologische serie
- de associatieve serie
- de vorm serie
- de sequentiële serie
KERNPUNTEN
In de omschrijving van DF van Frits Gierstberg passen ook de meer vernieuwende documentaire series zoals we die aan de rode hebben gehad in de vorige paragraaf (§ 2.3 verschuivingen in de Documentaire Fotografie).
Met een serie kun je ‘het verhaal’ vaak beter vertellen. Je kunt diepgang aanbrengen en meerdere inhoudslagen tonen.
Een serie vraagt verdieping van de fotograaf over hetgeen hij/zij in beeld wil brengen.
Als een beschouwer, bijvoorbeeld op een expositie, naar een serie kijkt zal hij/zij zich moeten verdiepen in de samenhang van de foto’s om tot (de kern van) het verhaal door te dringen.
Onderwerp gaat over wat je ziet, wat het is. Een thema gaat over een fenomeen, een verschijnsel of een boodschap. Het thema is meestal breder dan een onderwerp en heeft vaak meerdere lagen en invalshoeken.
Opdracht #3.1
Deze opdracht kun je doen met werk uit je eigen archief materiaal (of er nieuwe foto’s voor maken). Maar misschien is dat wel een bijna onmogelijke opdracht omdat je nog niet zo lang fotografeert of dat je dergelijke foto’s niet in je archief hebt. Dan kun je bij deze opdracht ook voorbeelden halen uit magazines en van websites. In dat laatste geval moet je weten dat je slechts één illustratieve foto kunt insturen en verder moet verwijzen naar een website van een fotograaf of instelling (of je moet aan de desbetreffende fotograaf schriftelijk toestemming voor publicatie vragen).
Opdracht A: Selecteer 3 à 5 foto’s uit je archief waarvan je vindt dat die een (zekere) thematische samenhang hebben. Schrijf bij deze kleine collectie foto’s een kort verhaal (max 150 woorden is prima) dat volgens jou de lading dekt. Stuur de collectie en tekst naar me toe als je dat wilt natuurlijk. Dan plaats ik het bij de uitwerking van de opdrachten.
Opdracht B: Haal uit deze collectie één foto eruit waarvan je vindt dat die ook in een heel andere serie samenhangende foto’s zou kunnen worden geplaats. Omschrijf die thematische collectie (in tekst) of stel die collectie samen aan de hand van weer enkele foto’s (ook nu niet meer dan 5). Stuur op als je wilt dat anderen er ook kennis van kunnen nemen.