PLATFORM DOCUMENTAIRE FOTOGRAFIE
Documentaire Fotografie in een nieuwe rol
In de vorige paragraaf zijn we ingegaan op de inhoudelijke verschuivingen binnen de documentaire fotografie. In de professionele wereld heeft dat heel veel voeten in aarde gehad en nog steeds. FORHANNA, een non-profit organisatie dat diepgravende documentaire fotografie ondersteunt heeft een boekwerk uitgebracht met als titel ‘vertel je verhaal’ geschreven door Marc Prüst.
Prüst geldt als internationaal specialist op het gebied van de non-fictie verhalende fotografie. Hij geeft over de hele wereld lezingen, workshops en trainingen aan fotografen en beeldprofessionals. In de afgelopen vier jaar was hij o.a. de juryvoorzitter van de Zilveren Camera. Bovendien geeft hij digitale lezingen over documentaire fotografie.
Op de site van Forhanna lezen we: “Forhanna is gebaseerd op het principe van wederkerigheid. Al onze samenwerkingen gaan uit van het wederzijds begrip dat we allemaal delen in elkaars successen. Dit betekent dat opbrengsten afkomstig van een door Forhanna ondersteund project voor een deel worden geherinvesteerd in nieuwe projecten. Hierdoor kunnen we talentvolle makers ook in de toekomst blijven ondersteunen.”
VERTEL JE VERHAAL
Marc Prüst schrijft in het eerste hoofdstuk van zijn boek ‘Vertel je verhaal’ de paradox: “het gaat goed met de fotografie, maar de makers van al dat populaire werk zien daar steeds minder van terug”. Het gaat over modellen van distributie en verdienen en over de vorm waarop het verhaal het best verteld kan worden. De vrijetijdsfotografen waarvoor deze lessencyclus bedoeld is, hoeven zich -in tegenstelling tot de professionals die ervan moeten leven- niet echt zorgen te maken over het verdienmodel. Wel over de vorm -en de inhoud natuurlijk- van het verhaal. Immers je wilt dat je verhaal zodanig interessant is dat anderen er kennis van willen nemen.
Volgens Prüst is het de fotograaf (de fotografie in het algemeen) vooralsnog niet gelukt om helemaal los te komen van de tradities in het medialandschap. In tegenstelling bijvoorbeeld tot journalisten die het heft in eigen hand hebben genomen door het maken van podcasts. De Time Life reportages waarvoor fotografen in de jaren vijftig, zestig, zeventig van de vorige eeuw fors wat geld kregen -vaak al vooraf- behoren echt tot het verleden.
Meer hedendaags is volgens Prüst je eigen kanaal creëren op Youtube, vrienden op Instagram maken of crowdfundings acties beginnen voor je projecten. Dus persoonlijk distributiemodel in samenhang met het verdienmodel.
Ook vrijetijdsfotografen die met hun verhalende projecten een groter publiek willen bereiken -anders dan de plaatselijke fotoclub- zullen moeten investeren in hun netwerk én in de vorm waarin ze communiceren. Prüst pleit voor visuele verhalen die uniek worden door de duidelijke samenhang van verhaal en maker -het persoonlijke engagement derhalve- én ook tussen vertelvorm en het publiek! In zijn boek komen verschillende fotografen aan bod met hun ‘succesverhaal’ zoals Jimmy Nelson, Nicole Segers, Rob Hornstra, Carla Kogelman en vele anderen. In de communicatie van het project van fotograaf Jimmy Nelson (zie eventueel nog even § 2.2) staan visie, geloofwaardigheid én ervaring van de maker centraal. Hij heeft iets te vertellen dat de moeite waard is en dat in zijn opzet groots en ambitieus is. Hij heeft een duidelijke boodschap: ‘ik zoek geïsoleerde volkeren op, zolang ze er nog zijn’. Men moet dit zien!
Naar mijn idee mag je als vrijetijdsfotograaf ook je ambitie hebben. Echter, ambitie zonder boodschap bestaat niet of heeft weinig om het lijf. De boodschap van ‘ik maak mooie foto’s’ evenmin. In het kader van de expositie van Ulay in het Stedelijk Museum (2020-2021) las ik de quote ‘Esthetica zonder ethiek is slechts cosmetica’. Als gevorderde vrijetijdsfotograaf mogen we meningen verkondigen, persoonlijke verhalen vertellen en een boodschap met onze fotografie uitdragen. In kleine en grotere verhalen, niet cosmetisch!
Ondanks dat het boek van Prüst ‘Vertel je verhaal’ in eerste instantie geschreven is voor de professionals, helpt het ook anderen -vrijetijdsfotografen- na te denken over andere strategieën en ontwikkelingen in de verhalende fotografie. Het boek is gratis als Pdf te downloaden van de site van Forhanna of als boek te bestellen waarbij uitsluitend de verzendkosten in rekening worden gebracht.
Je kunt je simpelweg als ‘member’ registreren op Forhanna en dan ook de webinars van Marc Prüst volgen (in het Engels en steeds ongeveer 30 minuten durend). In ieder geval wil ik je in het kader van deze paragraaf -en wat nog komen gaat- adviseren om de eerste webinar Visuele Verhaalformaten te volgen. In deze video introduceert hij verschillende soorten ‘fotoboeken’. Hij maakt onderscheid in de (persoonlijke) catalogus en het verhaal. De catalogus geeft een overzicht van het werk (eventueel in lijn met de ontwikkeling) van de fotograaf. In het verhaal -de story- onderscheidt hij een aantal typen. De persoonlijke roadtrip, het dagboek, de portfolio, de typologie en het visuele verhaal (met onderliggende hoofdstukken). Hij toont daarbij verschillende voorbeeldboeken. Kijk en luister naar deze eerste webinar !
Anaïs López [1981] een voortreffelijk én inspirerend voorbeeld
Anaïs López is een Nederlands beeldend kunstenaar en fotograaf. Ze werkt met stilstaande en bewegende beelden. Ze studeerde in 2006 af aan de Koninklijke Kunstacademie in Den Haag en deed een tweejarige master aan de Kunstacademie St. Joost in Breda, waar ze onderzoek deed naar verhalende structuren en documentaire strategieën. Ze werkt voor diverse bladen en kranten om haar vrij werk, langdurige projecten, te kunnen bekostigen. Ik wil graag dat je kennis van haar en haar werk neemt, omdat het één van de beste voorbeelden is van documentaire fotografie nieuwe stijl. Er zijn overigens meer fotografen in Nederland die ik ook als voorbeeld hadden kunnen nemen.
Ze maakt documentaires over dingen die ze belangrijk vindt. Ze onderzoekt hoe mensen in de stad leven. Wat haar fascineert, is hoe mensen proberen een plek te vinden (of te maken) in een stedelijk gebied. Het hoofdthema in haar werk betreft de maakbaarheid van de stad. In haar meest recente project ‘the Migrant’ gaat ze nog een stap verder en onderzocht ze niet alleen de maakbaarheid van de stad, maar ook van de samenleving als geheel. Dat project ‘The Migrant’ gaat niet alleen over hoe we ons verhouden tot de stad, maar ook over hoe we omgaan met ‘de ander’. De regering van Singapore probeert een ideale stad te creëren, maar hoe wenselijk is dat plan en wie wordt er buitengesloten?
Aan ‘the Migrant’ werkte ze ongeveer vijf jaar. Merel Bem (journalist sinds 2000 over kunst, fotografie en kleding o.a. voor de Volkskrant) schreef bij de eerste publicatie van the Migrant (2018): “Anaïs López vertelt het verhaal van een opgejaagd zangvogeltje, als metafoor voor de migrant. Met een scheut magisch realisme toe.”
Het project THE MIGRANT bestaat uit een boek, een aantal video’s, een expositie [t/m 3 januari in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam] en een website. Bovendien legt ze veel nadruk in haar projecten op de samenwerking met anderen.
Hieronder tref je een aantal verwijzingen en video’s aan die zeer de moeite van het (be)kijken waard zijn en waarin je kennis met haar, haar werk en in het bijzonder het project ‘the Migrant’ maakt.
De reeks van 5 video’s bekijken – Doen
De gehele serie video’s [5] die Anaïs López maakte is hier te bekijken. Een half uur verrassend kijkgenot waarin je het project helemaal kunt doorgronden.
KERNPUNTEN
Als je een visueel verhaal wilt vertellen moet je een boodschap hebben. Een boodschap is doorgaans iets wat je interessant vindt of bezig houdt. Je zou kunnen zeggen dat in de boodschap duidelijk wordt WAAROM je erover wilt vertellen. Een boodschap kan gegoten worden in een uitspraak. Een uitspraak kan beperkt zijn tot één of enkele zinnen.
Visuele verhalenvertellers zijn gericht op WAT ze willen vertellen en kiezen daarbij de meest passende vorm HOE ze het willen vertellen.
Anaïs López is een voorbeeld fotograaf als het gaat om het gebruik van ‘de media’ in haar projecten. Andere Nederlandse fotografen die ook de ‘nieuwe documentaire fotografie’ omarmen zijn onder andere Rob Hornstra en Willem Poppelier.
In de eerste les hebben we ons georiënteerd op de documentaire fotografie zonder een exacte definitie te geven. Omdat er geen eenduidige is. In les 2, waarvan dit de laatste paragraaf is, hebben we vooral gekeken naar verschillende uitwerkingen in de loop van de tijd en verschuivingen binnen de DF. Vooral in de vorige paragraaf en deze hebben we gezien dat er een (sterke) invloed is van de autonome fotografie op de DF. In het onderstaande schema wordt het onderscheid én de verbinding tussen de verschillende vormen (Journalistieke Fotografie – Documentaire Fotografie – Autonome Fotografie) nog eens op een rijtje gezet.
Opdracht #2.4
In deze opdracht neem je als uitgangspunt een serie foto’s die je al eerder hebt gemaakt. Het maakt niet uit of het serie is die uit heel veel foto’s bestaat of uit redelijk weinig. Over deze serie beantwoord je de volgende vragen:
- Waarom wilde je deze serie maken. Gebruik liefst maar één zin
- Wat wil je vertellen met deze serie
- Hoe heb je deze serie gefotografeerd?
- Als je naar de webinar van Marc Prüst hebt gekeken/geluisterd welk type (catalogus – dagboek – portfolio – typologie – visueel verhaal) past dan het beste bij je serie?
Als je deze opdracht wilt delen moet je niet alleen de antwoorden op de vragen opsturen maar ook de foto’s natuurlijk. Als het aantal meer is dan 5 wordt het vanwege de ruimte al wel lastig om ze te publiceren. Ik ga dat dan oplossen door (steeds) van vijf fotografen een reader te maken die als Pdf te downloaden en te bekijken is.