PLATFORM DOCUMENTAIRE FOTOGRAFIE
De afsluiting van de lessencyclus
In oktober 2020 publiceerde ik de eerste paragraaf van deze lessencyclus. Nu, op het moment dat ik deze paragraaf uitwerk is het begin maart 2021 en de publicatie zal begin juli zijn.
Mijn oorspronkelijke lezing/workshop Documentaire Fotografie heeft in deze lessencyclus qua omvang een wat groter vervolg gekregen. Er zijn wat nieuwe zaken in verwerkt en ook mijn lezing over series is erin gekomen.
Uit de tussenevaluatie (december 2020) is gebleken dat deelnemers met plezier eraan gewerkt hebben en de informatie met name over andere fotografen oogstte waardering. Ik heb op basis daarvan afgeleid dat de lessencyclus heeft bijgedragen tot een verdere fotografische verdieping voor een aantal fotografen. Overigens ik heb ook het nodige plezier gehad aan het samenstellen van de paragrafen
De website blijft voorlopig in de lucht, dus deelnemers die nog laatste opdrachten willen maken kunnen dat in eigen tempo doen. De uitwerkingen van de opdrachten worden vanaf 1 oktober 2021 niet meer gepubliceerd op dit platform. Dus tot medio september is het nog mogelijk om verwerkingen van opdrachten in te sturen. Dan stopt de update van deze website, hij blijft wel in de lucht maar vanaf dat moment komt er niets meer bij.
Maar het stopt niet voor nieuwe fotografen. Er komt namelijk vanaf 1 oktober 2021 een digitaal boek beschikbaar. Een E-book waarin alle paragrafen van deze lessencyclus zijn verwerkt met de verwijzingen/linkjes en dergelijke. Zo kunnen nieuwe deelnemers (of bestaande deelnemers die niet alles hebben kunnen doorwerken) het boek op een Ipad, tablet of PC/laptop in eigen tempo doorwerken. Om de feedback van en naar elkaar mogelijk te maken start er dan een nieuwe website met de titel verhalen.fotopetervantuijl.nl. Deze nieuwe website zal selfsupporting zijn. Dat wil zeggen dat geregistreerde deelnemers zelf hun verwerkte opdrachten en andere wetenswaardigheden op deze nieuwe website kunnen gaan plaatsen. Uiteraard zijn er gebruiksaanwijzingen en spelregels, maar goed dat is allemaal voor later.
In deze laatste paragraaf passeren kort enkele presentatievormen met wat verwijzingen en linkjes naar boeken, artikelen en sites. Het is een wat praktische opsomming geworden. Bovendien eindigen we deze paragraaf -net als in de vorige paragrafen in les 6- met een interview met een vrijetijdsfotograaf. Dit keer niemand minder dan Armando Jongejan.
Presentatievormen
Laat je zien, laat vooral je werk zien!
Je kunt je werk op verschillende manieren presenteren. Daarbij speelt de vraag wie je wilt bereiken. Zijn het de fotografen in je fotoclub presenteer dan je foto’s op een bespreekavond in een PowerPoint presentatie of als daadwerkelijke grote afdrukken. Je kunt vertellen waarom je dit werk hebt gemaakt, wat er volgens jou zo speciaal aan is, wat goed of minder goed ging en uiteraard kun je om reacties vragen.
Als je een behoorlijk tijd aan zo’n project hebt gewerkt en misschien ook nog wel (flinke) kosten hebt gemaakt dan is één avondje (binnen je fotoclub) wel heel minimaal. Mogelijk kun je ook naar andere clubs gaan of een algemene lezing geven over je thema waarbij jouw project dan een ‘levendig’ bewijs vormt. Binnen de fotobond, centrum voor vrijetijdsfotografie, bestaat de mogelijkheid om lezingen of spreekbeurten te geven. Kijk maar eens op de website, daar staat een hele lijst van sprekers. Misschien is dat ook wel iets voor jou en je project(en).
Uiteraard zijn er nog veel meer mogelijkheden. Als je een eigen website hebt dan ligt het voor de hand om ook daarop te publiceren. Het kan naar mijn idee zelfs een reden zijn om een (nieuwe) website te gaan maken. Een of enkele speciale pagina’s of een blog over je project kan natuurlijk ook.
Publicatie op social media [Facebook, Instagram, …..] bereikt vaak een groot publiek. Nadeel kan zijn dat je over de presentatievorm betrekkelijk weinig te zeggen hebt omdat je het format van de desbetreffende media moet volgen.
In de laatste decennia zijn er nogal wat nieuwe fotoboeken verschenen. Voor een documentaire fotograaf is een boek een heel mooi medium om zijn werk te tonen, maar is ook wel een forse investering.
Een forse investering in tijd, geld en vaak met enige risico als je in grotere oplages denkt. Juist daarom maken veel vrijetijdsfotografen zelf boeken in een kleine oplage. Ik heb jarenlang mijn boeken gemaakt via Blurb. Deze van oorsprong Amerikaanse firma maakt mooie boeken, heeft een redelijke papierkeuze en je kunt je boeken in oplage laten drukken en zelfs verkopen via hen of via bijvoorbeeld Amazon. Het is allemaal niet echt heel goedkoop maar wel gemakkelijk. Zo leveren ze ook software om je boek zelf te kunnen samenstellen zonder dat je beschikt over vormgevingssoftware. Neem eventueel een kijkje op hun site.
Fotografen die beschikken over een softwareprogramma om zelf boeken te ontwerpen en daarmee een boekenbestand -een Pdf- te kunnen maken, hebben meer mogelijkheden als het gaat om het drukken van boeken. Je kunt bijvoorbeeld naar een plaatselijke drukker gaan. Als je maar een of enkele boeken wilt laten drukken zal de prijs waarschijnlijk ook wel wat aan de hoge kant zijn. Uitkomst bieden dan drukkers die zich gespecialiseerd hebben op het drukken van boeken in een kleine oplage. Ik laat zelf mijn boeken ‘na de Blurb-tijd’ drukken bij drukwerknodig.nl en heb daar goede ervaringen mee, een firma die valt onder de drukkerij Russellprint BV in Groningen waaronder ook de Fotofabriek en Studentendrukwerk valt.
Googelen op drukken van boeken levert overigens een groot aantal hits van drukkers op die je ongetwijfeld goed met ‘mijn drukker’ kunt vergelijken. Vergelijk de prijzen in relatie tot de kwaliteit (vraag om een proefdruk waaruit hun kwaliteit blijkt) en kijk goed naar mogelijkheden ten aanzien van papierkeuze, bindwijze en dergelijke. Bij een oplage van 250 boeken (of minder) wordt er meestal digitaal gedrukt en bij een hogere oplage wordt een traditionele offsettechniek gebruikt waarbij de prijs per boek flink lager is. Dan is het verstandig om ook te kijken naar grotere boekdrukkers (of uitgevers) die offset boeken maken.
Als je zelf Pdf bestanden wilt gaan maken kan dat met verschillende softwareprogramma’s. Microsoft levert bij hun office pakket Publisher, niet duur in aanschaf. Persoonlijk vind ik het niet echt handig maar het biedt wel voldoende mogelijkheden. Voor de fijnproevers die professioneel willen werken is het programma Indesign van Adobe uitermate geschikt -maar wel stevig aan de prijs- om boeken te ontwerpen. Het Engelstalige -goedkope- programma Affinity Publisher is een prima alternatief en kan feitelijk nagenoeg alles wat het Adobe programma kan maar heeft een wat andere workflow. Scribus is een gratis opensource programma dat eveneens geschikt is om Pdf bestanden te maken. Daar waar Indesign en Affinity Publisher een contextgerichte structuur hebben is Scribus meer fragmentarisch opgezet.
In het kader van het documentair project dat ik in 2014-2017 maakte over de twee kunstenaars/kluizenaars Pieter en WillyPeter ontwierp ik het boek HUIS&HABITAT dat werd gedrukt bij Grafistar. De oplage was 350 en later nog eens 100 exemplaren in een tweede druk. Het boek is uitverkocht en mede daarom heb ik het openbaar gemaakt op de publisher-site van ISSUU.COM. Het is mooie site met prima mogelijkheden om je boeken, zelfs als je ze niet laat drukken, onder de aandacht te brengen.
Je kunt je eigen magazines of boeken eenvoudig op ISSUU plaatsen en daar aan anderen laten zien. Voorwaarde is dat je boek in een pdf format staat. De pdf wordt dan als een ‘bladerbaar’ boek gepresenteerd en wordt daarmee professioneel voor het voetlicht gebracht. Als je een account wilt aanmaken zodat je ook zelf boeken kunt publiceren klik dan hier. Uiteraard kun je op social media reclame maken voor je digitale boek door de link naar jouw boek daar te delen.
CROWDFUNDING … prestatie, tegenprestatie en goodwill
Crowdfunding kan je helpen om je project te realiseren. Via de website voor-de-kunst kun je bijvoorbeeld een campagne beginnen om je fotoboek onder de aandacht te brengen van anderen waaronder fotografen en fotografie- en kunstliefhebbers. Kern van crowdfunding is dat je het project (doel, opzet e.d.) onder de aandacht brengt en pas daarna definitief tot uitvoering overgaat. Daarmee zijn er minder financiële risico’s.
Mogelijk is jouw documentair project interessant voor de plaatselijke gemeenschap of een specifieke groep daarbinnen. Dan ligt het voor de hand dat je daarbinnen zoekt naar mogelijke sponsors. Bedenk vooraf welke mogelijke tegenprestatie je daarvoor kunt en wilt leveren. Overigens hoeft dan niet meteen een boek het meest voor de hand liggend te zijn. Het is heel goed mogelijk dat bijvoorbeeld het college van B&W een brochure over het woonklimaat in hun gemeente laten maken waarvoor jouw mooie fotowerk gebruikt wordt.
Denk in doelgroepen om jouw documentaire project onder de aandacht te brengen. Ben trots op je werk, in alle bescheidenheid. Ga meer uit van mogelijkheden dan van onmogelijkheden. Zoek het in het kleine, bijvoorbeeld de regionale folder, maar ook in het grote, tot aan een landelijke TV-zender toe! Ben bereid te investeren in menskracht en in financiën. Hoe en hoeveel, dat is aan jou!
De beschouwing tot nu toe in deze laatste les is nogal praktisch van aard geworden en niet zo inhoudelijk als je gewend bent. Dat wordt volop gecompenseerd door het interview over de monniken van Armando dat hierna volgt. Veel kijk en leesplezier daarmee. En zoals eerder geschreven, stuur gerust je documentair project inclusief je vragen naar me toe als je feedback wenst.
Fotograaf Armando Jongejan die hierna aan bod komt, is een uitstekend voorbeeld als het gaat om het professioneel uit laten geven van boeken. In de afgelopen jaren verschenen er zes boeken van zijn hand (oplage tussen de 500 en 2000 boeken).
FOTOGRAAF IN BEELD
Armando Jongejan over zijn monnikenleven
wat er aan vooraf ging
Op 16 mei 2016 werd ik door de abt, br. Gerard, via e-mail benaderd met de vraag of ik een nieuwe fotoreportage wilde maken over het dagelijks leven in en om de Egmondse abdij. De reden was simpel en toch ook wel bijzonder. De vijftienhonderd fotoboeken van ‘Een zoektocht’ (uitgave 2004) waren uitverkocht en verrassenderwijs waren er verschillende nieuwe broeders in de Sint-Adelbertabdij ingetreden. Zoals br. Gerard mij mailde: “In de abdij gaat het goed. Eigenlijk boven verwachting! Het huis wordt te klein voor de aspiranten! Wie had dat gedacht?”
Mijn laatste project over de monniken is eigenlijk een voortvloeisel van een serie die ik in 1995-1996 maakte over mijn dorpsgenoten ‘Egmondse dorpsportretten’ en drie andere fotoprojecten over Egmonds kloosterleven.
De titel van het project en ook het boek werd uiteindelijk Monnikenleven.
Deze doet het meeste recht aan de Benedictijner monniken en hetgeen ik in beeld wilde brengen.
Wat is een monnik? Wie zijn we? Wat doen we?
Het was al snel duidelijk dat het een twee jarig project moest worden, omdat ik het dagelijks leven wilde vastleggen van de Sint-Adelbertabdij in Egmond-Binnen. Ik wilde met uitzondering van de groepsfoto en de portretfoto’s niets ensceneren. Dus als ik een moment miste, dan kon ik het een jaar later overnieuw doen. Bijkomend voordeel was dat de broeders mij in het tweede jaar beter kenden.
In eerste instantie heb ik wel getwijfeld ik of ik deze reportage wilde maken. Ik had namelijk al drie fotoboeken over de drie Egmonds kloosters gemaakt en drie keer twee jaar met tussenpozen in de kloosters doorgebracht. Voor mijn gevoel was ik wel zo’n beetje klaar met de kloosters. Ik ben met de abt in gesprek gegaan en al snel werd duidelijk dat hij een ‘echt’ fotoboek wilde uitgeven. Tja, en hoe vaak krijg je een dergelijke kans? Om in opdracht zo’n grote documentaire reportage te maken? Bovendien een echt fotoboek in redelijk grote oplage.
Ik ben aan de slag gegaan en gedurende twee jaar zo’n vijftig keer met mijn camera in en om de abdij aan het fotograferen geweest, om het dagelijkse leven en de veranderingen vast te leggen. Immers de smartphone is bijvoorbeeld óók in de abdij gemeengoed geworden en br. Gerard zet regelmatig foto’s -ook die van mij- op zijn Facebookpagina.
voor het echte begin
Bij elke reportage heb ik vooraf eerst gesproken met de abt en andere broeders: wie doet wat? Wie is waar verantwoordelijk voor? Iedereen in de abdij heeft een eigen taak en veel taken zijn op vaste dagen, dus dat kun je min of meer iets in de tijd wegzetten. Maar het verandert jaarlijks… Dus je moet de planning regelmatig tussentijds bijstellen.
Ik werk graag vanuit een bepaalde aanpak en ondertussen heb ik min of meer een eigen stijl of signatuur. Ik heb wel een vrij uitgebreid overzicht gemaakt van de onderwerpen die ik wilde vastleggen en hoe ik die in beeld breng. Bij mij zijn bijvoorbeeld de ‘lijnen’ vaak recht en daar hou ik tijdens de opnames dan ook duidelijk rekening mee.
Omdat het van begin af aan wel duidelijk was dat het een groot project zou worden heb ik me een beeld gevormd van de investeringen, zowel in tijd als geld. Als ik A zeg, dan ook B en voor mij is het heel belangrijk dat “het er toe moet doen”. Het veronderstelde eindresultaat is voor mij heel bepalend om aan een project te beginnen. Bij dit project -een fotoboek met ongeveer 120 foto’s- was dat zeker aanwezig. Dat het een groot project is geworden mag blijken uit mijn logboek waarin ik het maken van de opnames en het overleg -onder andere met de vormgever en de drukker- heb vastgelegd. Inclusief het selecteren en bewerken van het beeldmateriaal kom ik op een tijdsinvestering van ongeveer 300 uur.
project in uitvoering
Het dagritme met de gebedsdiensten is essentieel en vormt de rode draad van het project. Alles is daar omheen gepland. Het uiteindelijke boek is als een dagboek dat op een persoonlijke manier over het dagelijkse leven van de monnik vertelt. Van het vroege ochtendgebed tot het laatste individuele ‘stille’ moment laat op de avond. Naast het spirituele leven geeft het boek een inkijk in de meer wereldse zaken van het samen leven in het klooster. Soms vallen gebeurtenissen buiten het dagelijkse metier zoals het afscheid van de overleden broeder. Dat ontstijgt het dagelijkse leven maar moet uiteraard wel een plek krijgen in het boek. De dood hoort bij het leven, ook in een abdij.
De band met de broeders was er een van vertrouwen én ‘broederlijk’. Tijdens mijn fotobezoeken hoorde ik, van één van hen, dat ik een ‘Armandomoment’ had gemist. Een voorval waar ik niet bij aanwezig was, maar dat de moeite van het fotograferen waard zou zijn geweest. Kennelijk was mijn aanwezigheid met de camera langzamerhand een soort vanzelfsprekendheid geworden. De samenwerking en de relatie met de abt verliep voortreffelijk en is een belangrijke pijler geweest in de realisatie van het boek waarmee flinke kosten waren gemoeid. Ook de expositie in de abdij verliep heel soepel. De abt heeft een bekende schrijver voor een essay in het boek uitgenodigd. Er is een goede balans gevonden tussen tekst en fotografie en uiteindelijk is het een mooi geheel geworden. Dan merk je dat als je elkaar ruim 20 jaar kent, je ook weet wat je aan elkaar hebt.
Het boek was in eerste instantie bedoelt voor de broeders van de abdij, daarnaast voor ‘de vrienden van de abdij’ en de gasten en vanzelfsprekend voor fotoliefhebbers en fotografen. Ik heb vele leuke reacties op het boek gehad en dat is uiteraard erg fijn.
Nog een goede raad voor ons
Bereid je goed voor, neem de tijd. Forceer niet, bouw aan relatie, wederzijds vertrouwen en beschaam het niet. Toon respect en beleef plezier aan het maken van een serie, ook al kan dat best stressvol zijn tijdens bijzondere gebeurtenissen. Voor mij persoonlijk was het belangrijkste het plezier tijdens het maken van het fotowerk. Ook het omgaan met de vaak slechte en moeilijke lichtomstandigheden vond ik een uitdaging. En vooral ook de mooie gesprekken met de broeders en anderen.
Met dank aan Armando Jongejan voor zijn inkijk in zijn laatste grote project tot nu toe. Nou ja laatste project. Sindsdien heeft hij nog een boek uitgebracht over zijn zes-weken-durende-reis naar China onder de gelijknamige titel. En in april/mei jongstleden verscheen het boek in beperkte oplage over de Abstzegening van de 44e abt van de abdij van Egmond. En ongetwijfeld zullen er nog wel wat volgen. Voor als je nog wat meer over Armando wilt weten of zien kijk dan op deze site.
Succes verder met je projecten Documentaire Fotografie en voel je welkom om daarover contact met me op te nemen.